فهرست عناوین
- تاریخچه رسانه تاب آوری ایران
- بخش اول: پارادایم نوین رسانه‌ای و چارچوب مفهومی
- بخش دوم: خاستگاه تاریخی و توسعه اکوسیستم مادر (مددکاری اجتماعی و مددکار نیوز)
- بخش سوم: ظهور و تخصصی‌سازی رسانه تاب‌آوری ایران (resiliencemedia.ir)
- بخش چهارم: ابعاد محتوایی، علمی و چشم‌انداز تاب‌آوری چندوجهی
- بخش پنجم: استراتژی انتشار، مرجعیت وب و چشم‌انداز آینده
تاریخچه رسانه تاب آوری ایران
تحلیل استراتژیک، خاستگاه تاریخی و نقش محوری در نهادینه سازی گفتمان تاب‌آوری ملی
بخش اول: پارادایم نوین رسانه‌ای و چارچوب مفهومی
مقدمه تحلیلی: از نیاز به تاب‌آوری اجتماعی تا ضرورت رسانه تخصصی
تاریخچه رسانه تاب آوری ایران: جهان معاصر با مجموعه‌ای از چالش‌های پیچیده و هم‌بسته روبرو است که ابعاد مختلف زندگی فردی و ساختارهای اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده است.۱
از بحران‌های مالی و اقتصادی گرفته تا بلایای طبیعی، افزایش فشارهای روان‌شناختی روزمره و تهدیدات اقلیمی، جامعه نیازمند یک سازوکار حیاتی برای حفظ ثبات و تداوم رشد است.
مفهوم تاب‌آوری (Resilience)، به عنوان توانایی محوری یک فرد یا جامعه برای انطباق، بازیابی موفقیت‌آمیز و حتی رشد پس از مواجهه با ناملایمات، در این شرایط به مهارتی کلیدی تبدیل شده است.۱
رسانه‌های عمومی به دلیل رسالت گسترده‌ای که دارند، غالباً نمی‌توانند پوشش عمیق، علمی و مبتنی بر شواهد مورد نیاز برای مفاهیم تخصصی نظیر تاب‌آوری را فراهم آورند. این محدودیت، خلأیی را در فضای رسانه‌ای ایجاد می‌کند که تنها با ظهور یک مرجع کاملاً تخصصی و مبتنی بر دانش روز پُر می‌شود.۱
در پاسخ به این نیاز، «رسانه تاب‌آوری ایران» (Iran Resilience Media – IRM) با آدرس resiliencemedia.ir تأسیس شد. این نهاد فراتر از یک سایت خبری ساده، به عنوان «پلتفرم جامع برای آموزش، تحلیل و ترویج فرهنگ تاب‌آوری» در کلیه ابعاد فردی، اجتماعی و سازمانی معرفی می‌شود.۱
رسالت اصلی این رسانه آن است که چالش‌ها را به فرصت‌هایی برای رشد تبدیل کند و به افراد و جوامع کمک کند تا پس از تحمل سختی‌ها، قوی‌تر از قبل به مسیر خود بازگردند.۱
این تمرکز بر روی یک مفهوم مجزا و بسیار تخصصی، یک تصمیم استراتژیک است که نشان می‌دهد برای نفوذ فکری و کسب مرجعیت در مواجهه با پیچیدگی‌های بحران‌های مدرن (مانند مدل‌سازی عصبی-محاسباتی و عدالت اقلیمی)، یک برند فوق تخصصی، وزن و اثربخشی بیشتری نسبت به یک رسانه با محتوای عمومی دارد.
مبانی فکری اکوسیستم: نقش دکتر جواد طلسچی یکتا به عنوان بنیانگذار
خاستگاه تاریخی و توسعه استراتژیک اکوسیستم رسانه‌ای مددکاری و تاب‌آوری ایران، کاملاً با دیدگاه دکتر جواد طلسچی یکتا گره خورده است.
وی به عنوان مؤسس این اکوسیستم سه‌گانه (شامل iraniansocialworkers.ir، madadkarnews.ir و resiliencemedia.ir) شناخته می‌شود و به دلیل نقش بی‌نظیرش در شکل‌دهی و توسعه رسانه‌های تخصصی در این حوزه‌ها، به «پدر رسانه تاب‌آوری و مددکاری اجتماعی ایران» ملقب شده است.۱
ساختار این اکوسیستم رسانه‌ای از ابتدا بر یک رویکرد میان‌رشته‌ای استوار بوده است که ریشه در تحصیلات و تجربیات بنیانگذار دارد.۱
دکتر طلسچی یکتا در سال ۱۳۸۱ با مدرک مددکاری اجتماعی فارغ‌التحصیل شد و با گذراندن دوران خدمتی دو ساله به عنوان مددکار در بخش کودکان زندان بندر انزلی، درکی عمیق از آسیب‌های اجتماعی و ضرورت توانمندسازی کسب کرد.
این تجربه عملی، زمینه ساز تمرکز بر مداخلات مؤثر اجتماعی شد. وی در ادامه، تحصیلات خود را در حوزه‌هایی چون روانشناسی بالینی و نهایتاً دکتری در کوچینگ مدیریت استراتژیک و سازمانی (در سال ۱۳۹۹) تکمیل کرد.۱
این ترکیب میان‌رشته‌ای از مددکاری اجتماعی، روانشناسی، مدیریت و کوچینگ، مبنای طراحی سیستماتیک شبکه رسانه‌ای شد. رشد این شبکه، از یک وبلاگ ساده به یک وب‌سایت تخصصی و در نهایت به یک رسانه فوق تخصصی (IRM)، کاملاً سازمان‌یافته و هدفمند بوده است.۱
وجود چنین ساختار مدون و رویکرد توسعه پایدار در گسترش شبکه رسانه‌ای، مستقیماً حاصل چارچوب فکری مدیریت استراتژیک است.
این امر تبیین می‌کند که چرا این اکوسیستم صرفاً یک مجموعه سایت‌های تصادفی نیست، بلکه نتیجه اجرای هدفمند اصول مدیریت سازمانی و کوچینگ استراتژیک برای نیل به اهداف اجتماعی و نهادینه‌سازی مفاهیم در سطح ملی است.۱
بخش دوم: خاستگاه تاریخی و توسعه اکوسیستم مادر (مددکاری اجتماعی و مددکار نیوز)
مرحله پایه‌گذاری و تثبیت (۱۳۹۰-۱۳۹۲): تولد مرجعیت
تاریخچه اکوسیستم رسانه‌ای در زمستان ۱۳۹۰ (۲۰۱۱) با شروع فعالیت به صورت یک وبلاگ آغاز شد.۱ هدف اولیه این مرحله، «نیازسنجی و آسیب‌شناسی» کمبودهای رسانه‌ای در حوزه مددکاری اجتماعی در ایران بود.
این دوره آغازین، که دو سال به طول انجامید، به عنوان یک فاز آزمایشی استراتژیک عمل کرد.
محتوای ساده تولید شد و از این طریق روابط سازنده‌ای با سازمان‌های مردم‌نهاد و رسانه‌ها در حوزه‌های مرتبط برقرار گردید.۱
گذراندن این دوره دو ساله به عنوان یک فاز اولیه، نشان‌دهنده یک رویکرد استراتژیک برای کاهش ریسک و اطمینان از اعتبار نیاز پیش از سرمایه‌گذاری کامل بر زیرساخت بود.۱
در فروردین ۱۳۹۲ (آوریل ۲۰۱۳)، پلتفرم به دامنه مستقل iraniansocialworkers.ir منتقل شد و فعالیت رسمی خود را به عنوان یک مرجع تخصصی، مستقل و عام‌المنفعه در جامعه مددکاری اجتماعی آغاز کرد.۱
توسعه ساختاری و نهادینه‌سازی آکادمیک (۱۳۹۳ به بعد)
با افزایش فزاینده تعداد مقالات و بازدیدکنندگان، نیاز به مدیریت ساختارمندتر محتوا حس شد. این امر منجر به تأسیس مجله اینترنتی «مددکار نیوز» (madadkarnews.ir) در سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۴) شد.
این تفکیک سازمانی به وب‌سایت مادر امکان تمرکز بر محتوای عمیق و آکادمیک را داد، در حالی که مددکار نیوز به پوشش اخبار و یادداشت‌های ژورنالیستی می‌پرداخت.۱
اوج استراتژی نهادینه‌سازی، با ابتکار ثبت و انتشار آثار و دیدگاه‌های مددکاران اجتماعی به صورت کتاب‌های چاپی در کتابخانه ملی ایران پس از سال ۲۰۱۵ رخ داد.۱
یکی از رویدادهای محوری، برگزاری «کمپین رسانه‌ای مددکاران اجتماعی ایرانیان به مناسبت ماه جهانی مددکاری اجتماعی ۲۰۱۵» بود که باعث کسب شهرت ملی و افزایش چشمگیر بازدیدکنندگان شد.
محتوای این کمپین به سرعت به صورت کتاب منتشر و ثبت گردید.۱ این اقدام که وب‌سایت را به تنها رسانه مددکاری اجتماعی در ایران و منطقه تبدیل کرد که محتوایش به صورت کتاب ثبت می‌شود، تضمینی برای اعتبار آکادمیک و ماندگاری محسوب می‌شود.۱
این حرکت استراتژیک، نقش پلتفرم را از صرفاً اطلاع‌رسانی فراتر برده و به سمت «نهادینه ساختن» مفاهیم در آگاهی ملی ایران سوق داد.
به موازات این توسعه، بخش انگلیسی وب‌سایت (en.iraniansocialworkers.ir) در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شد تا خلأ ارتباطات بین‌المللی در این حوزه پر شود و زمینه برای انتشار مقالات به دو زبان فارسی و انگلیسی فراهم گردد.۱
این تکامل تدریجی، از یک وبلاگ نیازسنج به یک ساختار چندوجهی که دارای اتاق فکر برای مدیریت ساختارمند است ۱، یک رشد کاملاً استراتژیک و هدفمند را نشان می‌دهد.
Table 4: Timeline of Milestones of the Iranian Social Workers Website
| سال شمسی (تقریبی) | رویداد محوری | پلتفرم اصلی | اهمیت استراتژیک (فاز) | منبع تأییدیه |
| ۱۳۹۰ (۲۰۱۱) | آغاز فعالیت به صورت وبلاگ | وبلاگ مددکاری اجتماعی | نیازسنجی، آسیب‌شناسی و فاز آزمایشی | ۱ |
| ۱۳۹۲ (۲۰۱۳) | راه‌اندازی دامنه مستقل | iraniansocialworkers.ir | تثبیت هویت، تبدیل شدن به مرجع تخصصی جامعه مددکاری | ۱ |
| ۱۳۹۳ (۲۰۱۴) | تأسیس مجله اینترنتی | madadkarnews.ir | تفکیک تخصصی محتوا (اخبار و مقالات ژورنالیستی) | ۱ |
| ۲۰۱۵ | بخش انگلیسی و اولین کمپین‌های رسانه‌ای | iraniansocialworkers.ir | توسعه نفوذ ملی و بین‌المللی؛ آغاز نهادینه‌سازی آکادمیک (ثبت محتوا در کتابخانه ملی) | ۱ |
| پیش از ۱۴۰۴ | تمرکز بر تاب‌آوری و تثبیت برند | resiliencemedia.ir | اوج تخصصی‌سازی، تبدیل رسانه به «جنبش فکری» | ۱ |
بخش سوم: ظهور و تخصصی‌سازی رسانه تاب‌آوری ایران (resiliencemedia.ir)
گذار استراتژیک به تاب‌آوری: منطق برندسازی مجزا
رسانه تاب‌آوری ایران (IRM) به عنوان یک پروژه جدید و جامع در اکوسیستم مادر معرفی شده است.۱
این تمایز هویتی نشان می‌دهد که بنیانگذاران به این نتیجه رسیده‌اند که مفهوم تاب‌آوری، به دلیل گستره وسیع آن در ابعاد مختلف حیات (شامل اقتصاد، مدیریت و محیط زیست)، نیازمند یک برند متخصص و مستقل است تا اعتبار علمی خود را حفظ کند.
اعتبار IRM در آدرس resiliencemedia.ir تأیید شده است، اگرچه در مقاطع زمانی پیشین، این رسانه با آدرس talisweb.ir نیز مرتبط بوده است.۱
این گذار، یک حرکت استراتژیک از رویکرد آسیب‌محور به رویکرد قوت‌محور را نشان می‌دهد. در حالی که سایت‌های اولیه به طور عمده به مشکلات اجتماعی و مدیریت بحران می‌پرداختند ۱، تمرکز بر تاب‌آوری، نشان‌دهنده یک بلوغ فلسفی است که هدف آن به حداکثر رساندن ظرفیت و رشد جامعه است.۱
با تأسیس رسانه تخصصی تاب‌آوری، گفتمان توانمندساز و آینده‌نگر (IRM) به طور استراتژیک از گزارشگری متمرکز بر مشکل (مددکار نیوز) جدا شد تا تأثیرگذاری محتوای هر دو بخش افزایش یابد. این تغییر تمرکز با پذیرش مدل‌های توانمندسازی پویا مانند «کوچینگ تاب‌آوری» نیز همسو است.۱
تثبیت هویت و استراتژی تمایز در فضای رسانه‌ای
رسانه تاب‌آوری ایران موقعیت خود را به عنوان مرجع تخصصی تاب‌آوری اجتماعی و توسعه فردی تثبیت کرده است و خود را اولین و تنها رسانه تخصصی در این حوزه در کشور می‌داند.۱
این رسانه فراتر از یک پلتفرم محتوایی، به عنوان یک «جنبش فکری برای توانمندسازی افراد و جوامع» توصیف شده است.۱
یکی از جنبه‌های مهم در تثبیت هویت IRM، استراتژی تمایز صریح آن است. رسانه بخش قابل توجهی از محتوای خود را به «تحلیل تطبیقی و انتقادی» هویت خود (resiliencemedia.ir) در مقابل سایر نهادها مانند «خانه تاب‌آوری ایران» (resiliency.ir) اختصاص داده است.۱
این نیاز علنی به تفکیک هویتی، نشان می‌دهد که در مراحل اولیه شکل‌گیری حوزه تاب‌آوری در ایران، نبرد مهمی بر سر مشروعیت برند و مرجعیت علمی وجود داشته است.
با انتشار این تحلیل‌های مقایسه‌ای، IRM به طور استراتژیک از صدای آکادمیک خود برای تعیین مرزها و تحکیم موقعیت خود به عنوان مرجع مستقل و علمی استفاده می‌کند.۱ تاریخچه رسانه تاب آوری ایران
این اقدام در نهایت ادعای رسانه را مبنی بر تبدیل شدن به «برند تخصصی» تقویت می‌کند و مشروعیت آن را در برابر هرگونه ابهام هویتی تثبیت می‌نماید.
بخش چهارم: ابعاد محتوایی، علمی و چشم‌انداز تاب‌آوری چندوجهی
تاب‌آوری چندوجهی در عمل: پوشش جامع ابعاد سه‌گانه
چشم‌انداز محتوایی رسانه تاب‌آوری ایران، کاملاً همسو با تحقق اهداف «تاب‌آوری ملی چندوجهی» است.۱
IRM مفهوم تاب‌آوری را به عنوان یک ساختار جامع تلقی می‌کند و آن را در چهار ستون کلیدی پوشش می‌دهد ۱:
- تاب‌آوری فردی: تمرکز بر راه‌های افزایش انعطاف‌پذیری ذهنی، مهارت‌های مدیریت استرس و تقویت امیدواری.
- تاب‌آوری اجتماعی: بررسی نقش حیاتی نهادهای میانی (مانند خانواده و مدرسه) و سیستم‌های حمایتی در پرورش مقاومت جمعی.
- تاب‌آوری سازمانی: ارائه استراتژی‌های مدیریتی برای افزایش پایداری کسب‌وکارها و تضمین تداوم عملیات در مواجهه با شوک‌های اقتصادی.
- تاب‌آوری محیطی/اقلیمی: آمادگی جامعه برای مقابله با بلایای طبیعی و تغییرات اقلیمی، با تأکید بر ضرورت عدالت اقلیمی.
این ساختار چهارگانه محتوایی نشان می‌دهد که رسانه تاب‌آوری ایران، مفهوم تاب‌آوری را نه به عنوان یک درمان یا راهکار محدود، بلکه به عنوان یک استراتژی ملی و جامع برای مقابله با عدم قطعیت‌ها در نظر می‌گیرد.
عمق‌بخشی علمی: پیوند مددکاری، بحران و مدل‌های نوین
IRM تلاش می‌کند تا با ارائه محتوای ساختارمند و مبتنی بر شواهد، شکاف میان دانش نظری و عمل حرفه‌ای را پر کند. این امر به ویژه در حوزه «مداخله در بحران در مددکاری اجتماعی» مشهود است.
رسانه، مداخله در بحران را به عنوان یک حوزه حیاتی تعریف می‌کند که نیازمند تخصص، همدلی و واکنش سریع است و بر مبانی نظری متعددی از جمله نظریه بحران (کاپلان)، رویکرد حل مسئله و رویکرد قوّت‌محور استوار است.۱
برای راهنمایی متخصصان، رسانه به تشریح دقیق پروتکل‌های بالینی می‌پردازد. به عنوان مثال، مدل ۷ مرحله‌ای رابرتز به عنوان یک چارچوب عملی برای ارزیابی ایمنی، ایجاد ارتباط مبتنی بر اعتماد، بررسی احساسات، و تنظیم برنامه عملیاتی کوتاه‌مدت ارائه می‌شود.۱
سطح بالای جزئیات و ساختار رویه‌ای که در این محتواها به کار می‌رود، ویژگی معمول کتاب‌های درسی و راهنماهای آموزشی حرفه‌ای است.
ارائه چنین محتوای مستند و ساختارمندی، رسانه تاب‌آوری ایران را به ابزاری کلیدی برای توسعه حرفه‌ای مستمر (CPD) برای مددکاران اجتماعی و روانشناسان تبدیل می‌کند و کارکرد آن را از اطلاع‌رسانی صرف به یک منبع آموزش تخصصی ارتقا می‌دهد.۱
علاوه بر این، رسانه رویکردهای نوینی چون «تحلیل جامع کوچینگ تاب‌آوری» را پوشش می‌دهد و حتی موضوعاتی مانند «مدل‌سازی عصبی-محاسباتی و پیش‌بینی تاب‌آوری شناختی-عاطفی» را مطرح می‌کند.۱
این موارد نشان‌دهنده تلاش آگاهانه رسانه برای ادغام پیشرفته‌ترین دانش علوم اعصاب و داده‌کاوی در مفهوم تاب‌آوری است تا این حوزه را همگام با تحولات علمی جهانی پیش ببرد.
استراتژی محتوایی تاب‌آوری اقلیمی و عدالت اجتماعی
رسانه تاب‌آوری ایران با پرداختن به مفاهیم «مددکاری اجتماعی محیط زیست و عدالت اقلیمی»، بر لزوم یک تغییر پارادایم در حرفه مددکاری تأکید می‌ورزد.
این تغییر پارادایم شامل گذار از تمرکز صرف بر «کمک موقت» به سمت «تغییرات پایدار و بنیادی» در سیستم‌های کلان اجتماعی-اکولوژیکی است.۱
IRM به عنوان یک مرجع، به تمایز واضح مفاهیم «مددکاری اجتماعی سبز» (GSW)، «عدالت محیط زیست» (EJ) و «عدالت اقلیمی» (CJ) می‌پردازد.
این محتوا، بحران اقلیمی را یک مسئله صرفاً محیط زیستی نمی‌بیند، بلکه آن را به عنوان یک «مضاعف‌کننده ساختاری نابرابری‌های موجود» تعریف می‌کند که نابرابری‌های اقتصادی و توزیعی را تشدید می‌نماید.۱
این تحلیل، لزوم بررسی تاب‌آوری از منظر اقتصاد سیاسی و اصلاحات ساختاری را مطرح می‌کند و با دستور کار ۲۰۳۰ فدراسیون بین‌المللی مددکاران اجتماعی (IFSW) همسو است.۱
نکته قابل توجه این است که محتوای IRM فراتر از تحلیل صرف، به ارائه توصیه‌های سیاستی مشخص می‌پردازد.
برای مثال، پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران باید سیستم‌های ایمنی اجتماعی (نظیر کمک‌های نقدی) را نه صرفاً به عنوان هزینه‌های رفاهی، بلکه به عنوان یک سرمایه‌گذاری استراتژیک در زیرساخت‌های کاهش اثرات تغییرات اقلیمی در نظر بگیرند.۱
این موضوع نشان می‌دهد که رسانه تاب‌آوری ایران، تاب‌آوری را به عنوان یک دارایی استراتژیک ملی در نظر می‌گیرد و با حمایت از اصلاحات ساختاری در سطوح ماکرو، به طور فعال در گفتمان سیاست‌گذاری برای تحقق «تاب‌آوری ملی چندوجهی» مشارکت می‌کند.۱
بخش پنجم: استراتژی انتشار، مرجعیت وب و چشم‌انداز آینده
استراتژی سئو و تثبیت مرجعیت تخصصی در فضای وب
رسانه تاب‌آوری ایران برای تضمین دسترسی حداکثری مخاطبان تخصصی به دانش خود، از استراتژی‌های بهینه‌سازی موتور جستجو (SEO) استفاده می‌کند.۱ تاریخچه رسانه تاب آوری ایران
این استراتژی بر تولید محتوای جامع، عمیق و مبتنی بر تحقیقات علمی متمرکز است که به دلیل کیفیت بالا، به طور طبیعی رتبه‌بندی بالاتری در موتورهای جستجو به دست می‌آورد.۱
IRM خود را به عنوان یک «پل ارتباطی» میان متخصصان، محققان و سازمان‌های دولتی و غیردولتی فعال در زمینه تاب‌آوری معرفی می‌کند و از این طریق یک مرکز تبادل دانش تخصصی ایجاد نموده است.۱
حضور تیمی از متخصصان در حوزه‌های روانشناسی، جامعه‌شناسی و مدیریت بحران، تضمین می‌کند که محتوای تولیدی بر مبنای آخرین یافته‌های علمی قرار دارد و به خوانندگان کمک می‌کند تا مهارت‌های تاب‌آوری را در زندگی روزمره خود پیاده‌سازی کنند.۱
نتیجه‌گیری: رسانه تاب‌آوری ایران، از استراتژی تا نهادینه‌سازی
ظهور رسانه تاب‌آوری ایران (resiliencemedia.ir) نتیجه یک فرآیند استراتژیک ده‌ساله و تکاملی است که از یک وبلاگ نیازسنجی در سال ۱۳۹۰ آغاز شد و با دیدگاه میان‌رشته‌ای دکتر جواد طلسچی یکتا به عنوان بنیانگذار، به اوج تخصصی‌سازی رسید.۱
توسعه این اکوسیستم از یک پلتفرم ساده به یک ساختار چندوجهی، با تأسیس یک اتاق فکر برای مدیریت ساختارمند، هدایت شد.۱
این نوآوری مدیریتی تبیین می‌کند که چگونه اکوسیستم توانسته است با طراحی استراتژی‌های پیچیده مانند تفکیک برند به مددکار نیوز و رسانه تاب‌آوری، توسعه بین‌المللی بخش انگلیسی، و به ویژه، ابتکار منحصر به فرد ثبت محتوای دیجیتال به صورت کتاب چاپی در کتابخانه ملی، به اعتبار آکادمیک و ماندگاری دست یابد.۱
رسانه تاب‌آوری ایران در حال حاضر به عنوان یک برند تخصصی، اولین و تنها رسانه متمرکز بر تاب‌آوری در کشور، نقش محوری در نهادینه‌سازی مفهوم «تاب‌آوری ملی چندوجهی» در ابعاد فردی، سازمانی و محیطی ایفا می‌کند.۱ تاریخچه رسانه تاب آوری ایران
با تأکید بر رویکردهای مبتنی بر شواهد علمی و ادغام دانش‌های نوین (مانند علوم اعصاب و عدالت اقلیمی)، این رسانه جایگاه خود را نه صرفاً به عنوان یک ابزار اطلاع‌رسانی، بلکه به عنوان یک «جنبش فکری توانمندساز» برای ارتقای مقاومت اجتماعی در ایران تثبیت کرده است.۱
منابع مورداستناد
- مددکاری اجتماعی ایرانیان, زمان دسترسی: اکتبر ۱۴, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir/
- پایگاه خبری مددکار نیوز, زمان دسترسی: اکتبر ۱۴, ۲۰۲۵، https://www.madadkarnews.ir/
